Küresel Vana Çeşitleri Nelerdir?

Küresel vanalar, akışkanları yönetmek ve yönlendirmek amacıyla boru hatlarında yaygın olarak kullanılan vanalardır. Yapıları basit, kullanımı kolay ve dayanıklı olduklarından çeşitli endüstrilerde büyük bir kullanım alanına sahiptirler. 

Küresel Vananın Yapısı ve Çalışma Prensibi

Küresel vanalar, boru hattında akışı durdurmak veya başlatmak için kullanılan vanalardır. İç kısmındaki küresel yapı, vananın açılması ya da kapanması için 90 derece döner. Bu döner küre, akış yolunu açar ya da kapatır. Küre tamamen döndüğünde akış yolu tamamen kapalı hale gelir ve sızdırmazlık sağlanır. Bu tür bir kapama, akışkan geçişini tamamen durdurur ve akışı sıfıra indirir. Aynı zamanda, vananın tam açılması da akışkanın en düşük dirençle ilerlemesini sağlar. Küresel vanalar, hızlı açılma ve kapanma imkanı sundukları için yangın güvenliği, su şebekeleri ve endüstriyel uygulamalar gibi acil müdahale gerektiren alanlarda tercih edilir.

Küresel Vana Çeşitleri

• Tek Parçalı Küresel Vana: Tek parçalı küresel vanalar, gövdenin ve kürenin tek parça olarak üretildiği vanalardır. Bu yapı, vananın yüksek basınç dayanıklılığı sağlar. Tek parça vanalar genellikle düşük maliyetlidir, dayanıklıdır ve küçük çaplı boru sistemlerinde tercih edilir. Küçük çaplı ve düşük basınçlı sistemlerde, kompakt yapısı sayesinde ekonomik bir çözüm sunar.
• İki Parçalı Küresel Vana: İki parçalı küresel vanalar, gövde ve küre olmak üzere iki ana bileşenden oluşur. İki parçalı yapısı sayesinde daha kolay bakım yapılabilir ve gerektiğinde vana çıkarılıp temizlenebilir. Genellikle orta büyüklükteki boru hatlarında kullanılır. İki parçalı küresel vanalar, orta düzeyde bir maliyet ve yüksek dayanıklılık sunar.
• Üç Parçalı Küresel Vana: Üç parçalı küresel vanalar, iki gövde parçası ve bir küre parçasından oluşur. Bu tasarım sayesinde, vana çıkarılmadan da temizlik ve bakım yapılabilir. Endüstriyel uygulamalarda, özellikle kimyasal ve petrokimya tesislerinde sıklıkla tercih edilir. Bu vanaların bakım maliyeti diğerlerine göre daha düşük olup uzun ömürlüdür. Kolay temizlenebilir olmaları, kimyasal maddelerin geçtiği boru hatlarında büyük avantaj sağlar.
• Yüzer Küreli Küresel Vana: Yüzer küreli vanalar, sızdırmazlık sağlamak amacıyla kullanılan bir tasarım türüdür. Küre, vana gövdesine sıkıca sabitlenmediğinden, akışkan basıncı küreyi akış yönüne doğru iter ve böylece sızdırmazlık sağlanır. Su, gaz ve kimyasallar için güvenilir bir çözüm sunar. Ancak, yüksek basınçlı sistemlerde tercih edilmez, çünkü basınç arttıkça küre, sızdırmazlık sağlayan halkalara zarar verebilir.
• Trunnion Küresel Vana: Trunnion destekli küresel vanalar, yüksek basınçlı sistemler için özel olarak tasarlanmıştır. Bu tip vanalarda, küre üst ve alt eksende desteklenir, böylece yüksek basınç altında dahi stabil kalır. Trunnion tipi küresel vanalar, petrol ve doğalgaz boru hatları gibi yüksek basınçlı sistemlerde kullanılır ve aşınmaya karşı yüksek dayanıklılık sunar.
• Üç Yollu Küresel Vana: Üç yollu küresel vanalar, akışın farklı yönlere yönlendirilmesi gereken durumlarda kullanılır. Bu vanalar, "L" veya "T" şeklinde akış yollarına sahip olabilir. Üç yollu vanalar, akışın birden fazla çıkışa yönlendirilmesi gereken sistemlerde avantaj sağlar. Örneğin, bir boru hattından gelen akışkanın iki farklı noktaya dağıtılması gerektiğinde kullanılır.
• Metal Oturmalı Küresel Vana: Metal oturmalı küresel vanalar, sızdırmazlık sağlayan halkaların metalden yapıldığı bir vana türüdür. Yüksek sıcaklık ve yüksek basınç dayanıklılığı sunduklarından dolayı, çelik, petrol ve petrokimya gibi ağır endüstrilerde tercih edilirler. Sızdırmazlık halkalarının metal olması, kimyasal aşınmaya karşı dayanıklılık sağlar.
• Yumuşak Oturmalı Küresel Vana: Yumuşak oturmalı küresel vanalarda, sızdırmazlık halkaları genellikle PTFE veya elastomer gibi yumuşak malzemelerden yapılır. Bu tür vanalar, düşük basınçlı ve düşük sıcaklıklı akışkanlar için uygundur. Su ve gaz hatlarında yaygın olarak kullanılan bu vanalar, kimyasal dayanıklılıkları sayesinde çevre dostudur.
• Otomatik Küresel Vanalar: Otomatik küresel vanalar, elektrik, pnömatik veya hidrolik aktüatörlerle çalıştırılır. Bu tip vanalar, uzaktan kontrol edilebilir ve acil durumlarda otomatik olarak kapatılabilir. Fabrikalarda otomasyon sistemlerinde, yangın güvenliği sistemlerinde ve uzaktan erişim gerektiren alanlarda tercih edilir. Otomatik vanaların sunduğu kolay kontrol ve hızlı yanıt süreleri, büyük tesislerde iş akışını hızlandırır.

Küresel Vana Seçim Kriterleri

• Akışkan Türü: Vana, taşınacak akışkanın türüne (su, gaz, kimyasal madde vb.) göre seçilmelidir. Kimyasal dayanıklılığı yüksek malzemeler kullanılması, vananın ömrünü uzatır.
• Basınç ve Sıcaklık: Vana, sistemin basınç ve sıcaklık değerlerine dayanabilecek özellikte olmalıdır. Örneğin, trunnion tipi vanalar yüksek basınç için uygundur, yumuşak oturmalı vanalar ise düşük sıcaklıklarda kullanılır.
• Malzeme: Vana gövdesinin malzemesi, akışkanın aşındırıcı etkisine karşı dayanıklı olmalıdır. Paslanmaz çelik veya dökme demir, kimyasalların taşınacağı boru hatları için uygundur.
• Bakım Gereksinimleri: Bakım kolaylığı sunan üç parçalı vanalar, temizlik ve onarım gerektiğinde tercih edilebilir. Özellikle kimyasal tesislerde kullanılan vanaların düzenli olarak bakımı yapılmalıdır.
• Maliyet: Tek parça vanalar düşük maliyetli seçeneklerdir, ancak yüksek basınçlı sistemler için trunnion tipi vanalar daha uygun bir yatırımdır.

Küresel Vanaların Kullanım Alanları

• Su ve Atık Su Sistemleri: Küresel vanalar, su dağıtım hatlarında ve atık su arıtma tesislerinde kullanılır.
• Petrol ve Doğalgaz Endüstrisi: Yüksek basınçlı hatlarda trunnion tipi vanalar tercih edilir.
• Kimya Endüstrisi: Aşındırıcı kimyasalları taşımak için metal oturmalı küresel vanalar kullanılır.
• Gıda ve İlaç Üretimi: Paslanmaz çelikten yapılan küresel vanalar, hijyenik gereksinimlere uygun olarak tercih edilir.
• Isıtma ve Soğutma Sistemleri: HVAC sistemlerinde akışı kontrol etmek için kullanılır.

Küresel vanalar, dayanıklılık, yüksek performans ve sızdırmazlık özellikleriyle çeşitli sektörlerde geniş bir kullanım alanına sahiptir. İhtiyaca uygun vana seçimi, sistemin verimliliğini artırırken, bakım